Το νερό, το εμφιαλωμένο σε πλαστικό μπουκάλι νερό, τα ψάρια, τα θαλασσινά ακόμα και οι πλαστικοί δίσκοι κοπής φαγητού αυξάνουν την έκθεση μας στα μικρο πλαστικά.Ο μέσος άνθρωπος διαφαίνεται ότι μπορεί να καταναλώνει 0,1 – 5 γραμμάρια μικρο πλαστικού την εβδομάδα.Υπάρχουν αναδυόμενες ενδείξεις ότι τα μικρο πλαστικά μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Πρέπει να ανησυχούμε;

Το πλαστικό, τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά δεν μας είναι άγνωστα – βρίσκονται σχεδόν παντού γύρω μας, ακόμα και στο φαγητό που τρώμε.
Τα μικροπλαστικά είναι σωματίδια μεγέθους 0,1–5000 μm και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

• Πρωτογενή μικροπλαστικά: κατασκευάζονται εξαρχής σε μικρό μέγεθος για χρήση σε συγκεκριμένα προϊόντα, όπως καλλυντικά, απορρυπαντικά ή προϊόντα προσωπικής φροντίδας.
• Δευτερογενή μικροπλαστικά: σχηματίζονται όταν μεγαλύτερα κομμάτια πλαστικού διασπώνται με τον καιρό σε μικρότερα σωματίδια.

Τα δευτερογενή μικροπλαστικά είναι τα πιο ανησυχητικά, καθώς καταλήγουν στην τροφή μας. Έχουν ανιχνευθεί σε θαλάσσια οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο, ακόμη και σε πολικές περιοχές. Μέσω των αποχετεύσεων μπαίνουν στον κύκλο του νερού και τελικά διασκορπίζονται στον αέρα που αναπνέουμε και στα τρόφιμα που καταναλώνουμε.

Ποια είναι μεγαλύτερη έκθεση για τον ανθρώπινο μας οργανισμό;

Η μεγαλύτερη ποσότητα μικροπλαστικών εισέρχεται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της εισπνοής, ακολουθούμενη από το πόσιμο νερό και την τροφή. Μετά την είσοδό τους, συσσωρεύονται σε διάφορα όργανα και μπορούν να περάσουν τους βιολογικούς φραγμούς, φτάνοντας στα σημεία-στόχους όπου ενδέχεται να προκαλέσουν βλάβες. Οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν την πρόκληση οξειδωτικού στρες στα κύτταρα, γονιδιοτοξικότητα, αναπαραγωγική τοξικότητα και φλεγμονώδεις αντιδράσεις.

Έως και 120.000 μικροπλαστικά σωματίδια μπορούν να εισέλθουν στον οργανισμό μας κάθε χρόνο μέσα από καθημερινές συνήθειες, όπως η κατανάλωση νερού ή φαγητού.

Πού συναντάμε μικροπλαστικά;

• Θαλασσινό αλάτι: περιέχει υψηλότερες συγκεντρώσεις μικροπλαστικών σε σχέση με άλλα αλάτια, αν και η συνολική ποσότητα που καταναλώνουμε φαίνεται μικρή.
• Υλικά συσκευασίας & μιας χρήσης: μαχαιροπίρουνα, πιάτα, μπολ, τάπερ, συσκευασίες delivery. Η θερμοκρασία, ο χρόνος αποθήκευσης και η σύσταση του φαγητού (π.χ. όξινο ή λιπαρό) αυξάνουν την απελευθέρωση μικρο- και νανοπλαστικών.
• Ταμπλέτες πλυντηρίου πιάτων.
• Πλαστικές παγοθήκες.Βρες εναλλακτικές στο παρακάτω άρθρο μου:

• Μπιμπερό πολυπροπυλενίου για βρεφική σίτιση.
• Νερό βρύσης και εμφιαλωμένο σε πλαστικά μπουκάλια νερό.
• Φρούτα και λαχανικά: πρόσφατα βρέθηκαν μικρο- και νανοπλαστικά σε προϊόντα αγορών στην Ιταλία και την Τουρκία, πιθανόν λόγω χρήσης λιπασμάτων ή φυτοφαρμάκων που περιέχουν πρωτογενή μικροπλαστικά. Για άλλες χώρες δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα, αλλά η κατανάλωση τοπικών προϊόντων θεωρείται πιο ασφαλής επιλογή.
• Πλαστικοί δίσκοι κοπής (πολυαιθυλένιο, πολυπροπυλένιο): η κοπή τροφίμων πάνω τους μπορεί να απελευθερώνει μικροπλαστικά στο φαγητό. Το ξύλο είναι φυσικό αντιμικροβιακό και η καλύτερη επιλογή (doi: 10.1080/19440049.2021.2017002./ doi: 10.1021/acs.est.3c00924.)

Η τελική συγκέντρωση μικροπλαστικών εξαρτάται από:

• την περιοχή αλίευσης,

• το είδος του θαλασσινού ή ψαριού.

Ωστόσο, τα διαθέσιμα δεδομένα παραμένουν ελλιπή και μη συνεπή.

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να γνωρίζουμε με βεβαιότητα κατά πόσο η κατανάλωση μικροπλαστικών μέσω ψαριών και θαλασσινών επηρεάζει αρνητικά την ανθρώπινη υγεία.
(doi: 10.1007/s40572-018-0206-z / https://doi.org/10.1021/acs.est.0c02337)

Να ανησυχώ για τα μικροπλαστικά που καταναλώνω;

Η ποσότητα μικροπλαστικού που καταναλώνεται από ένα άτομο επηρεάζεται από :

• τα δημογραφικά του στοιχεία,
• τη γεωγραφική του θέση
• την κατανάλωση θαλασσινών όπως μύδια, καβούρια, γαρίδες, στρείδια
• την πόση από πλαστικά μπουκάλια
• τη χρήση πλαστικών αντικειμένων που έρχονται σε επαφή με την τροφή

Μια αυστραλιανή μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2021 υπολόγισε ότι ο μέσος άνθρωπος θα μπορούσε ενδεχομένως να καταναλώσει 0,1 – 5 γραμμάρια μικρο πλαστικού την εβδομάδα

Τι γίνεται με το νερό από πλαστικά μπουκάλια;

Το εμφιαλωμένο σε πλαστικά μπουκάλια νερό φαίνεται να έχει μεγάλες συγκεντρώσεις μικρο πλαστικών.Το ποσοστό συγκέντρωσης μικρο πλαστικών εξαρτάται από την εκάστοτε εταιρεία, μιας και η πηγή μικρο πλαστικών δεν είναι μόνο το νερό πριν εμφιαλωθεί αλλά και από το πλαστικό μπουκάλι. Αν πίνεις από πλαστικό μπουκάλι, δεν πρέπει να επαναχρησιμοποιείται, μιας και το επαναλαμβανόμενο άνοιγμα/κλείσιμο των καπακιών μπορεί να προκαλέσει υψηλές συσσωρεύσεις μικρο πλαστικών σωματιδίων γύρω από το λαιμό του μπουκαλιού (Winkler A,doi: 10.1016/j.watres.2019.115082.)

Τι μπορεί να αυξήσει τη συγκέντρωση των μικρο πλαστικών στο εμφιαλωμένο νερό:

• Η επαναλαμβανόμενη σύνθλιψη ή συμπίεση πλαστικών μπουκαλιών νερού
• Η παρατεταμένη έκθεση στο ηλιακό φως (μερικοί μήνες)
• Η έκθεση σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες για αρκετές ημέρες

Συνιστάται το εμφιαλωμένο νερό να φυλάσσεται σε δροσερό μέρος μακριά από το άμεσο ηλιακό φως και να μην επαναχρησιμοποιούνται τα μπουκάλια.

Περισσότερο από το 90% των προσλαμβανόμενων μικρο πλαστικών σωματιδίων μπορούν να αποβληθούν μέσω των κοπράνων μας.

Λόγω έλλειψης δεδομένων δε φαίνεται να κατανοούμε ακόμη πώς αλληλεπιδρούν τα μικρο πλαστικά με το σώμα μας. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε πως μπορεί να επηρεάζουν τον οργανισμό μας. 

Τι μπορούμε να κάνουμε;

• Επιλογή επιφανειών κοπής: να προτιμάς ξύλο, μπαμπού, μέταλλο ή μάρμαρο αντί για πλαστικές σανίδες κοπής. Το ξύλο είναι πιο οικονομικό και έχει φυσικές αντιμικροβιακές ιδιότητες.
• Αν χρησιμοποιείς πλαστική επιφάνεια, πρόσεχε το κόψιμο και πλένε την καλά μετά από κάθε χρήση.

Επιφάνειες κοπής: πως να κάνεις τη καλύτερη επιλογή και τι πρέπει να προσέχεις; by Niki Martimianaki

Δεν είναι όλες οι επιφάνειες κοπής που θα βρεις στην αγορά το ίδιο. Στο παρακάτω άρθρο θα σου μάθω πως να κάνεις την καλύτερη επιλογή.

Read on Substack
• Σκεύη κουζίνας: Απόφυγε τα πλαστικά κουζινικά, προτίμησε μέταλλο, γυαλί ή ξύλο.

Όλες οι πηγές μικροπλαστικών στη κουζίνα σου by Niki Martimianaki

και πως μπορείς να βελτιώσεις τη κουζίνα σου μειώνοντας την έκθεση σου στα μικροπλαστικά. Τι αλλαγές μπορείς να κάνεις; και τι δεδομένα έχουμε μέχρι στιγμής;

Read on Substack
• Μπουκάλια νερού: Μη χρησιμοποιείς συχνά πλαστικά μιας χρήσης. Αν χρειαστεί, φύλαξέ τα σε δροσερό και σκιερό μέρος για να μη φθείρονται και απελευθερώνουν μικροπλαστικά.
• Ζέσταμα φαγητού: Χρησιμοποίησε γυάλινα δοχεία στο φούρνο μικροκυμάτων, όχι πλαστικά ή συσκευασίες take-away.
• Νερό βρύσης: Βάλε φίλτρο νερού στο σπίτι για να μειώσεις τα μικροπλαστικά στο πόσιμο νερό.

Φίλτρα νερού: Τι να γνωρίζεις, πως να διαλέξεις το καλύτερο και τι προτείνω; by Niki Martimianaki

Προσωπικά φιλτράρω το νερό μου αρκετά χρόνια, ωστόσο δεν γνώριζα ότι γνωρίζω τώρα. Σε αυτό το άρθρο θα βρεις φίλτρα για τη κουζίνα, κανάτες με φίλτρο και παγούρια με φίλτρο για on the go

Read on Substack
• Σκόνη και αέρας: Σκούπισε και καθάριζε συχνά για να περιορίσεις τις μικροΐνες στον αέρα.
• Ρούχα: Απόφυγε τα συνθετικά (π.χ. πολυεστέρα). Προτίμησε φυσικές ίνες όπως βαμβάκι, μαλλί ή λινό.
• Βάλε φίλτρο μικροϊνών στο πλυντήριο για να συγκρατεί τις ίνες από τα συνθετικά υφάσματα.
• Καλλυντικά / προϊόντα προσωπικής φροντίδας: Μείωσε τη χρήση προϊόντων με μικροπλαστικά. Προτίμησε όσα γράφουν "microplastic-free".
• Αντικείμενα στο σπίτι: Προτίμησε ξύλινα, μεταλλικά ή άλλα μη πλαστικά αντικείμενα και παιχνίδια.

Η λίστα που χρειάζεσαι. by Niki Martimianaki

Στην παρακάτω λίστα θα βρεις προϊόντα που προτείνω ή/και χρησιμοποιώ. Κάποια από αυτά τα έχω ήδη αναφέρει σε άρθρα μου, ενώ άλλα δεν τα έχω παρουσιάσει ακόμα, αλλά με ρωτάτε συχνά τι προτείνω.

Read on Substack

Πηγές:

Senathirajah, K., Attwood, S., Bhagwat, G., Carbery, M., Wilson, S., & Palanisami , Τ. (2021). 
EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM). (2016). Presence of microplastics and nanoplastics in food, with particular focus on seafood.
Senathirajah, K., Attwood, S., Bhagwat, G., Carbery, M., Wilson, S., & Palanisami, T. (2021). Estimation of the mass of microplastics ingested–A pivotal first step towards human health risk assessment.