Η σόγια έχει διερευνηθεί αυστηρά για τον ρόλο της στην πρόληψη και τη θεραπεία χρόνιων ασθενειών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου στεφανιαίας νόσου, καρκίνου του μαστού και καρκίνου του προστάτη. Έχει αποδειχθεί επίσης ότι η σόγια βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, στη μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, στη βελτίωση της υγείας του δέρματος και επηρεάζει θετικά τη νεφρική λειτουργία. Παρά όλες τις πιθανές διατροφικές ιδιότητες των τροφίμων σόγιας, υπάρχει μεγάλη ανησυχία σχετικά με την επίδραση της στην υγεία του θυρεοειδούς, ειδικά μεταξύ ατόμων τα οποία έχουν διαγνωστεί με υποθυρεοειδισμό ή Χασιμότο. 

Τα δύο κύρια συστατικά της σόγιας που είναι υπεύθυνα για τα προτεινόμενα οφέλη για την υγεία είναι η πρωτεΐνη σόγιας και οι ισοφλαβόνες σόγιας. Οι ισοφλαβόνες της σόγιας είναι τα φυτοοιστρογόνα - ενώσεις που προέρχονται από φυτά με οιστρογονική δράση. Οι ενώσεις genistein και daidzein αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος της περιεκτικότητας σε ισοφλαβόνη. Έχει ειπωθεί ότι η Genistein και η daidzein μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του θυρεοειδούς να παράγει θυρεοειδή ορμόνη. Ωστόσο, αυτό μπορεί δυνητικά να αντιστραφεί από συμπληρωματικό ιώδιο.

Ας δούμε τι εννοώ.

Μεγάλο μέρος της έρευνας για τη σόγια και την υγεία του θυρεοειδούς έχει γίνει σε μελέτες σε ζώα, συμπεριλαμβανομένης μιας που χρονολογείται από το 1933, όπου αρουραίοι που τράφηκαν με ωμή σόγια είχαν μεγάλα μεγέθη θυρεοειδών αδένων. Δεν είμαστε όμως αρουραίοι, η έρευνα αυτή πρέπει να μεταφερθεί σε ανθρώπους.

Στη δεκαετία του 1960, έγιναν αναφορές περιπτώσεων για βρέφη που ανέπτυξαν υποθυρεοειδισμό ως απόκριση στην κατανάλωση βρεφικής φόρμουλας σόγιας. Αυτό αντιμετωπίστηκε όταν η φόρμουλα άρχισε να εμπλουτίζεται με ιώδιο, ένα σημαντικό συστατικό των θυρεοειδικών ορμονών. Στην πρώιμη ανάπτυξη, ο θυρεοειδής αδένας είναι ακόμη ανώριμος, και έτσι ακόμη και μικρές προσβολές για επαρκή παραγωγή θυρεοειδών ορμονών μπορεί να είναι αρκετές για να έχουν κλινικά σημαντικά αποτελέσματα. Αυτό οδήγησε στην προσθήκη ιωδίου σε φόρμουλες σόγιας. Δηλαδή η σόγια είναι κακή; Όχι. Ο οργανισμός λειτουργεί συνεργατικά και με λίγα λόγια η σόγια δε θα σε επηρεάσει αν τα επίπεδα ιωδίου στον οργανισμό σου είναι καλά.

Το ιώδιο είναι ένα βασικό ιχνοστοιχείο που απαντάται φυσικά στο θαλασσινό νερό, στα φύκια, στα γαλακτοκομικά προϊόντα, δημητριακά και στο εμπλουτισμένο ιωδιούχο αλάτι. Μόνο τα κύτταρα του θυρεοειδούς μπορούν να απορροφήσουν ιώδιο, καθώς ο θυρεοειδής αδένας λειτουργεί για να απορροφήσει το ιώδιο και να το μετατρέψει σε θυροξίνη, την κύρια ορμόνη εκκρίνεται από τον θυρεοειδή αδένα.

Αν θέλουμε να μιλάμε για το πως η σόγια μπορεί να επηρεάσει τον θυρεοειδή αδένα, θα πρέπει πρώτα να μιλήσουμε για την σπουδαιότητα του ιωδίου στον οργανισμό και τα επίπεδα αυτού.

Αν έχεις υποθυρεοειδισμό, ο γιατρός λογικά θα σου έχει χορηγήσει  θυροξίνη. Δηλαδή με λίγα λόγια ο γιατρός σου αντικατέστησε με μια τεχνητή ορμόνη την ανικανότητα του οργανισμού να παράγει δική του θυροξίνη επειδή ο οργανισμός δεν έχει μια επαρκή λήψη ιωδίου από τη διατροφή ή υπάρχουν άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τον θυρεοειδή. Αυτό είναι που οδήγησε και το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να οδηγηθεί στην ενίσχυση του αλατιού με ιώδιο, λόγω της υψηλής εμφάνισης υπολειτουργίας του θυρεοειδή σε πληθυσμούς.  Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να θεωρηθεί μεταφορικά και ως διατροφική διαταραχή, με την πρόσληψη θρεπτικών ενώσεων και το ρόλο το εντερικού μικρο βιώματος να παίζει σημαντικό ρόλο όσον αφορά την αφομοίωση σημαντικών ιχνοστοιχείων και βιταμινών που είναι σημαντικά για το ρόλο του θυρεοειδή αδένα. Οι περισσότερες περιπτώσεις υποθυρεοειδισμού, δεν είναι καν υποθυρεοειδισμός, απλά μια ανάγκη του οργανισμού για ιώδιο. Και όσον αφορά το vegan πληθυσμό, με την υψηλή κατανάλωση προϊόντων σόγιας και φυτικών προϊόντων όπως όσπρια, και τη μειωμένη πρόσληψη τροφίμων πλούσια σε ιώδιο ή την αποφυγή ενισχυμένου με ιώδιο αλάτι ή την αποφυγή λήψης μιας πολυβιταμίνης, τότε πολύ πιθανόν τα επίπεδα του ιωδίου στον οργανισμό να είναι χαμηλά. Είναι σημαντικό να προσέξεις τη διατροφή σου και να λάβεις την κατάλληλη καθοδήγηση που σου χρειάζεται.

Τι είναι η θυροξίνη;

Η θυροξίνη ονομάζεται επίσης Τ4 επειδή περιέχει τέσσερα άτομα ιωδίου. Για να είναι αποτελεσματική, το Τ4 χάνει ένα άτομο ιωδίου για να μετατραπεί σε τριαιωδοθυρονίνη (Τ3), η οποία είναι αδέσμευτη και μπορεί να εισέλθει και να επηρεάσει τους ιστούς του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Αυτές οι ορμόνες ρυθμίζουν πολλές βασικές βιοχημικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεϊνικής σύνθεσης και της ενζυματικής δραστηριότητας. Είναι κρίσιμοι καθοριστικοί παράγοντες του μεταβολισμού και απαιτούνται για τη φυσιολογική ανάπτυξη τόσο στα έμβρυα όσο και στα βρέφη. Η λειτουργία του θυρεοειδούς ρυθμίζεται από την ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς (TSH) που εκκρίνεται από την υπόφυση, η οποία ενεργοποιεί τον θυρεοειδή να προσλάβει ιώδιο. Αν τα επίπεδα ιωδίου στον οργανισμό είναι χαμηλά, τότε η TSH θα ανεβαίνει. Χωρίς αρκετό ιώδιο, τα επίπεδα TSH παραμένουν υψηλά, οδηγώντας σε βρογχοκήλη, τη διεύρυνση του θυρεοειδούς αδένα, αντανακλώντας την αποτυχημένη προσπάθεια του σώματος να αποκολλήσει το ιώδιο από την κυκλοφορία. Έτσι, ακολουθεί ο υποθυρεοειδισμός, με ποσοστό εμφάνισης περίπου 5 στα 100 άτομα. Οι περισσότερες περιπτώσεις υποθυρεοειδισμού προκαλούνται από έναν αδρανή θυρεοειδή αδένα και είναι σχετικά ήπιες. 

Άρα τι να κάνω αν έχω υποθυρεοειδισμό;

Ο υποθυρεοειδισμός συνήθως ελέγχεται απο τον ιατρικο κόσμο με συνταγογραφημένο συνθετικό φάρμακο θυρεοειδούς. Αν ακολουθείς φαρμακευτική αγωγή και ανησυχείς για την κατανάλωση της σόγιας, ισχύει ότι ισχύει και με άλλα τρόφιμα.

Για μέγιστη αποτελεσματικότητα, το φάρμακο πρέπει να λαμβάνεται με άδειο στομάχι, τουλάχιστον τρεις με πέντε ώρες πριν  την κατανάλωση σόγιας και τουλάχιστον 30 έως 60 λεπτά πριν από την κατανάλωση τροφής. Ποτέ δε σταματάς την αγωγή του θυρεοειδή χωρίς ιατρική εκτίμηση. Αν εισάγεις σόγια στη διατροφή σου, τότε θα πρέπει να είσαι τακτικός στις εξετάσεις σου κάθε τρεις μήνες με επαναξιολόγηση από τον γιατρό που σε παρακολουθεί. Άτομα που καταναλώνουν τακτικά τρόφιμα σόγιας και έχουν υποκλινικό υποθυρεοειδισμό, όπως καθορίζεται από υψηλό επίπεδο TSH, και / ή εκείνα των οποίων η πρόσληψη ιωδίου είναι οριακή, πρέπει να φροντίσουν μια επαρκή πρόσληψη ιωδίου. Στην πραγματικότητα, όλα τα άτομα - ανεξάρτητα από την πρόσληψη σόγιας - θα πρέπει να καταναλώνουν επαρκείς πηγές τροφής ιωδίου, όπως φύκια και ιωδιούχο αλάτι. Τέλος, όπως και με οποιεσδήποτε συστάσεις τροφίμων, είναι καλύτερο να λαμβάνετε σόγια από ολόκληρες πηγές τροφίμων - προτού υποβληθούν σε υψηλή επεξεργασία με την προσθήκη ουσιών (π.χ. νάτριο, τροποποιητές, συντηρητικά) ή την αφαίρεση ευεργετικών θρεπτικών συστατικών (π.χ. φυτικές ίνες, ισοφλαβόνες) που αλλάζουν τη θρεπτική πυκνότητα της τροφής. Άρα, μπορείς να καταναλώνεις προϊόντα σόγιας, αλλά αν έχεις αμφιβολίες γι' αυτά, συστήνω την καθοδήγηση από ένα ειδικό Υγείας π.χ. Διατροφολόγο με ενδιαφέρον στις παθήσεις του θυρεοειδή. 

Συνοπτικά: 

1. Η κατανάλωση της σόγιας είναι ασφαλής όσο αφορά την υγεία του θυρεοειδή αδένα, αρκεί τα επίπεδα ιωδίου στον οργανισμό σας να είναι επαρκή μέσα από μια επαρκή πρόσληψη ιωδίου και σωστή απορροφητική εντερική ικανότητα.

2. Αν παίρνετε φαρμακευτική αγωγή για τον θυρεοειδή, η κατανάλωση της σόγιας να είναι μακριά από τη λήψη της Τ4.

3. Το ιώδιο είναι η νέα Β12 στη vegan διατροφή και η πρόσληψη του δε θα πρέπει να αμελείται. Μίλησε με ένα επαγγελματία Υγείας (διατροφολόγο να σε καθοδηγήσει). 
   
   
   Πηγές:

• McCarrison R. The goitrogenic action of soy-bean and ground-nut. Indian J Med Res. 1933;21:179-181.
• Shepard TH, Pyne GE, Kirschvink JF, McLean M. Soybean goiter — report of three cases. N Engl J Med. 1960;262:1099-1103.
• Van Wyk JJ, Arnold MB, Wynn J, Pepper F. The effects of a soybean product on thyroid function in humans. Pediatrics. 1959;24:752-760.