Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες τα τελευταία χρόνια αποτελούν το επίκεντρο της ορμονικής υγείας. Αυτοί φαίνεται να διαταράσσουν τις ορμόνες μας και έχουν βρεθεί στα ωοθυλάκια των ωοθηκών και στον ομφάλιο λώρο των νεογνών. Προτού αγχωθείς, είναι καλό να γνωρίζεις ότι δεν μπορείς να τους αποφύγεις στο 100%, αλλά μπορείς να μειώσεις την έκθεση και την επίδραση αυτών.

Τι είναι οι ορμονικοί διαταράκτες; 

Είναι παρόμοιοι στη δομή με τις ορμόνες που παράγονται στο σώμα σου, όπως τα οιστρογόνα και αναφέρονται ως μιμητές ορμονών, καθώς μιμούνται και δεσμεύονται σε θέσεις ορμονικών υποδοχέων. Τα κλινικά δεδομένα των επιπτώσεων της έκθεσης σε ενδοκρινικούς διαταράκτες είναι μέχρι τώρα περιορισμένα, αλλά μεγάλες έρευνες σε ζώα έχουν δείξει ότι μπορεί να προκαλέσουν:

• Ζητήματα αναπαραγωγικής γυναικείας υγείας, συμπεριλαμβανομένης της πρώιμης έναρξης της εφηβείας και εμμηνόρροιας, προβλήματα γονιμότητας και πρώιμη εμμηνόπαυση.

• Αύξηση στους καρκίνους του μαστού, των ωοθηκών και του προστάτη.

• Αύξηση στα ανοσολογικά και αυτοάνοσα νοσήματα, καθώς και σε ορισμένες νευρολογικές παθήσεις.

• Μείωση της ανδρικής γονιμότητας.

Οι πιο κοινοί ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι: 

• Δισφαινόλη Α (BPA): ως αποτέλεσμα της παραγωγής της περίπου 100 τόνοι BPA απελευθερώνονται στο περιβάλλον κάθε χρόνο, επομένως έχουν βρεθεί στη σκόνη σωματίδια και στο πόσιμο νερό. Είναι πολύ σημαντικό να μειώσουμε την έκθεση μας σε αυτήν. Η δισφαινόλη συναντάται στο θερμικό χαρτί που χρησιμοποιείται στις αποδείξεις, σε πλαστικά μπουκάλια νερού, σε πλαστικά μπουκάλια γάλατος, στην επένδυση κουτιών αλουμινίου, σε δοχεία φαγητού, σε μπουκάλια μωρού και σε οπτικούς φακούς. Ωστόσο, πολλά από αυτά τα προϊόντα φέρουν εναλλακτικές ή επισημάνσεις όπως BPA free. 
• Φθαλικές Ενώσεις (pthalates): ενώσεις που χρησιμοποιούνται για να κάνουν το πλαστικό μαλακό. Χρησιμοποιούνται ευρέως στα πλαστικά δοχεία φαγητού. Η αύξηση της θερμοκρασίας προκαλεί την απελευθέρωση φθαλικών ενώσεων. Οι φθαλικές ενώσεις έχουν συνδεθεί με προβλήματα ωορρηξίας, γονιμότητας, Τύπου ΙΙ διαβήτη και καρκίνο. Τις βρίσκουμε σε styrofoam cups, λακ μαλλιών, δάπεδα βινυλίου, κουρτίνες μπάνιου (μη βαμβακερές), αρώματα, βερνίκια νυχιών και παιδικά παιχνίδια. 
• Τασιενεργά (surfactants): ενώσεις που συναντώνται σε προϊόντα καθαρισμού. Συνήθως επισημαίνεται ως sulphate (θειικό). Οτιδήποτε παράγει αφρό περιέχει επιφανειοδραστικές ουσίες. Λειτουργούν αφαιρώντας το λάδι π.χ. λιπαρότητα του δέρματος. Σαμπουάν, καθαριστικά προσώπου και αφρόλουτρα, είναι ορισμένες από τις πιο συνήθεις πηγές. 
• Διοξίνες: ενώσεις γνωστές ως έμμονοι οργανικοί ρύποι (ΡΟΡs), καθώς χρειάζονται χρόνο για να διασπαστούν όταν απελευθερωθούν στο περιβάλλον. Σχηματίζονται με την αποτέφρωση απορριμμάτων, καύση ξύλων, άνθρακα, πετρέλαιο και τη λεύκανση του χαρτιού με χλώριο. Είναι πολύ τοξικές και συσχετίζονται με καρκίνο, αναπαραγωγικά προβλήματα, βλάβες στο ανοσοποιητικό.Τις βρίσκουμε σε φίλτρα καφέ, συμβατικά ταμπόν και σερβιέτες καθώς και στο χαρτί υγείας. 
• Parabens: βρίσκονται σε σαμπουάν, αφρόλουτρα, καλλυντικά, οδοντόκρεμες, και άλλα προϊόντα προσωπικής περιποίησης.
• Φυτοφάρμακα: συναντώνται σε όλα τα φρούτα, λαχανικά και μαζικής παραγωγής ζωικά προϊόντα λόγω εκτροφής των ζώων (π.χ. κρέας και παράγωγα)
• Διαλυτές (solvents): σε βερνίκια νυχιών και ασετόν

Είναι σημαντικό, όπως ανάφερα να αναγνωρίσεις τις πηγές και να μειώσεις την έκθεση σου σε αυτές τις ενώσεις. Σημαντικό είναι ότι η έρευνα βρήκε ότι χρησιμοποιώντας προϊόντα χωρίς parabens, φθαλικές ενώσεις, triclosan & BP-3, οδήγησε σε 20-45% μείωση των επιπέδων αυτών των ενώσεων σε 3 μόλις μέρες. Επομένως, μπορείς να μειώσεις την έκθεση σου και να γίνεις πιο υπεύθυνος καταναλωτής για το τι βάζεις στο σώμα σου αλλά και να υποστηρίξεις την αποτοξίνωση αυτών των ενώσεων.

Harley KG, Kogut K, Madrigal DS, Cardenas M, Vera IA, Meza-Alfaro G, She J, Gavin Q, Zahedi R, Bradman A, Eskenazi B, Parra KL. 2016. Reducing phthalate, paraben, and phenol exposure from personal care products in adolescent girls: findings from the HERMOSA Intervention Study. Environ Health Perspect 124:1600-1607

Πως να μειώσεις την έκθεση σου ;

• Αποθήκευσε τα τρόφιμα και τα ποτά σε γυάλινα ή ανοξείδωτα δοχεία.
• Προτίμησε βιολογικά τρόφιμα και να πλένεις με μαγειρική σόδα τα φρέσκα τρόφιμα (διάβασε το άρθρο μου εδώ) 
• Απόφυγε τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα και ποτά, καθώς είναι συνήθως επενδεδυμένα με BPA
• Αγόρασε τρόφιμα σε γυάλινα βάζα αντί για κονσέρβες.
• Μην ξαναζεσταίνεις ή καταψύχεις τα τρόφιμα σε πλαστικό.
• Κράτησε τα μπουκάλια νερού μακριά από τον ήλιο καθώς η ζέστη μπορεί να προκαλέσει έκπλυση του BPA στο νερό.
• Φίλτραρε το νερό που πίνεις.
• Μην ακουμπάς τις αποδείξεις τυπωμένες σε θερμικό χαρτί.
• Μη χρησιμοποιείς πλαστικά καπάκια στον καφέ
• Μη χρησιμοποιείς απολυμαντικό χεριών
• Χρησιμοποίησε φυσικά προϊόντα οικιακού καθαρισμού και απορρυπαντικό πλυντηρίου.
• Χρησιμοποίησε μη λευκασμένα προϊόντα, όπως φίλτρα καφέ, ταμπόν, χαρτί υγείας.
• Απέφυγε τα συνθετικά χαλιά και φρόντισε να αερίζεις το σπίτι σου
• Γέμισε το σπίτι και τον χώρο εργασίας σου με φυτά εσωτερικού χώρου που καθαρίζουν τον αέρα.