Ίσως, ο καλύτερος τρόπος για να συντονιστείς με το σώμα σου είναι να κατανοήσεις είτε είσαι γυναίκα είτε άνδρας τις φυσικές ορμονικές διακυμάνσεις, τον κύκλο σου. Η γυναίκα έχει έναν ορμονικό κύκλο περίπου 30 ημερών, με 4 φάσεις, με την καθεμία να επηρεάζει διαφορετικά το σώμα της γυναίκας. Η γυναίκα είναι σαν το φεγγάρι. Ο άνδρας έχει 24ωρο ορμονικό κύκλο. Σύντομος κύκλος που ξεκινάει και τελειώνει κάθε μέρα. Ο άνδρας είναι σαν τον ήλιο.

Γιατί είναι σημαντικό να καταλάβεις τον κύκλο σου;

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε το πως η ορμονική υγεία μας επηρεάζει άμεσα τη σωματική και ψυχική μας υγεία. Ειδικά, όσον αφορά τη διαφοροποίηση ανάμεσα στις γυναικείες και ανδρικές ορμόνες. Υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης και γνώσης πάνω σε τομείς όπως τη φαρμακολογία, την ψυχιατρική μέχρι και την επιδημιολογία αλλά και τις ασθένειες δημιουργώντας έτσι ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ των φύλων. Μέχρι το 1993 οι γυναίκες αποκλειόταν από κλινικές έρευνες και δοκιμές - κάτι το οποίο έχει αντίκτυπο στην υγεία των γυναικών σήμερα. Η μόνη διαφοροποίηση μεταξύ των φύλων ήταν τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά όργανα. Οι γυναίκες θεωρούταν δηλαδή μικροί άνδρες. Οι γυναίκες όμως δεν είναι άνδρες. Τα δεδομένα πλέον έχουν δείξει ότι λόγω των ορμονικών μας αλλαγών μεταβολίζουμε διαφορετικά ορισμένα φάρμακα αλλά και το αλκοόλ. 

Πιο συγκεκριμένα, με βάση τα δεδομένα στη βάση του FDA: 

• To 1993 – Εκδόθηκε για πρώτη φορά η «Οδηγία για τη μελέτη και αξιολόγηση των διαφορών φύλου στην κλινική αξιολόγηση των φαρμάκων», η οποία αναθεώρησε την ενότητα της κατευθυντήριας γραμμής του 1977 με τίτλο «Γενικές εκτιμήσεις για την κλινική αξιολόγηση των φαρμάκων» που απέκλειε τις γυναίκες στα αναπαραγωγικά τους χρόνια από το να συμμετάσχουν σε δοκιμές για φάρμακα. Δηλαδή, μέχρι και το 1993 οι γυναίκες σε αναπαραγωγικά χρόνια αποκλειόταν από κλινικές έρευνες.

• Το 1994 ίδρυσε το Γραφείο Γυναικείας Υγείας (OWH) για την προστασία και την προώθηση της υγείας των γυναικών μέσω της πολιτικής, της επιστήμης και της προβολής για να υποστηρίξει τη συμμετοχή των γυναικών σε κλινικές δοκιμές.

• Το 1994 – Εφαρμόστηκε το Πρόγραμμα Μαστογραφίας για τα πρότυπα ποιότητας (MQSA) για να διασφαλιστεί ότι οι εγκαταστάσεις μαστογραφίας των ΗΠΑ πληρούν τα εθνικά πρότυπα για εξοπλισμό, προσωπικό και ποιοτικό έλεγχο.

• Το 1994 – Εγκρίθηκε το πρώτο διαγνωστικό τεστ για την ανίχνευση του γονιδίου Her2/Neu ως δείκτη υποτροπής του καρκίνου του μαστού.

• Το 1994 – Εγκρίθηκε η πρώτη φαρμακευτική θεραπεία για την πρόληψη της μετάδοσης του HIV από μολυσμένες έγκυες γυναίκες στα έμβρυα τους.

• Το 1994-1995 – Εκδόθηκε η πρώτη συμβουλευτική για την ασφάλεια των καταναλωτών σχετικά με τους κινδύνους για τις έγκυες γυναίκες και τις γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία που προκαλούνται από την κατανάλωση ορισμένων ειδών ψαριών που περιέχουν υψηλά επίπεδα μεθυλικού υδραργύρου.

• Το 1995 – Εγκρίθηκε για πρώτη φορά μια νέα κατηγορία φαρμάκων, τα διφωσφονικά, για τη θεραπεία της μετ εμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης.

• Το 1995 – Καθιέρωσε το ερευνητικό πρόγραμμα OWH για να υποστηρίξει τη λήψη ρυθμιστικών αποφάσεων παρέχοντας μεγαλύτερη κατανόηση του αντίκτυπου των διαφορών φύλων στην ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των ιατρικών προϊόντων.

Από το 1995 και μετά έχουν γίνει άλματα στην υποστήριξη και ανάπτυξη της επιστήμης της γυναίκας, με όλες τις πληροφορίες εδώ. Εγώ να αναφέρω μόνο οτι μόλις το 2016 – Η OWH, σε συνεργασία με το NIH Office of Research in Women's Health (ORWH), ξεκίνησε την Πρωτοβουλία Diverse Women in Clinical Trial για να ευαισθητοποιήσει σχετικά με τη σημασία της συμμετοχής διαφορετικών ομάδων γυναικών στην κλινική έρευνα και να μοιραστεί τις βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τον σχεδιασμό κλινικής έρευνας, στρατολόγησης και τις αναλύσεις υποπληθυσμού.

Αυτό το χάσμα στην ιατρική ανάμεσα στα δυο φύλα, έχει οδηγήσει και στο κοινωνικό στίγμα απέναντι στις γυναίκες σχετικά με την εμμηνορρυσία, την περι-εμμηνόπαυση, εμμηνόπαυση, μετ εμμηνόπαυση, εγκυμοσύνη και θηλασμό. Ο λόγος;

Όπως λέω, είναι λόγω τ' ότι η κλινική έρευνα άργησε στο να βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα το σώμα της γυναίκας στα αναπαραγωγικά της χρόνια. Εμφανές είναι η δυσκολία διάγνωσης πολλών γυναικών που υποφέρουν στην περίοδο με ενδομητρίωση. Κανείς δεν τους διδάσκει από μικρή ηλικία το πως αλλάζει το σώμα τους ή διαγιγνώσκει σωστά όταν τα συμπτώματα τους είναι τέτοια που η καθημερινότητα τους είναι ανυπόφορη. Έχουμε αποδεχτεί και κανονικοποιήσει το πόνο στην περίοδο, σε σημείο που δεν είμαστε λειτουργικές. 

Το σύστημα δεν είναι χτισμένο γύρω από τον κύκλο της γυναίκας. Με το σώμα της γυναίκας να τρέχει σε ένα μηνιαίο κύκλο, η ενέργεια, η διάθεση και η παραγωγικότητα της ΔΙΑΚΥΜΑΙΝΕΤΑΙ μέσα σε 28-30 ημέρες σε αντίθεση με του άνδρα που διακυμαίνεται σε 24 ώρες. Πολλά χρόνια τώρα με το να αντιδράει το σώμα της γυναίκας μέσω των προεμμηνορροϊκών συμπτωμάτων και των διαταραχών της περιόδου η ιατρική προσπαθούσε να το καθησυχάσει με την αντισύλληψη ή τους πόνους της περιόδου με αντιφλεγμονώδη χάπια. Ο πόνος στην περίοδο δεν πρέπει να αγνοείται. Τώρα πλέον σε αρκετές χώρες δεν αγνοείται καθώς όσο εξελίσσεται η επιστήμη αναγνωρίζονται πλέον τα κενά στον τομέα της επιστήμης της υγείας των γυναικών. 'Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η άδεια περιόδου που τα τελευταία χρόνια έχει θεσπιστεί σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσής, όπως την Ισπανία. Πολλές πλέον εταιρείες στον ιδιωτικό τομέα δίνουν άδειες περιόδου τις ημέρες που οι γυναίκες εμμηνοραγούν ή τους επιτρέπουν να δουλεύουν από το σπίτι. 

Η γυναίκα αλλάζει ανα δεκαετίες γιατί αλλάζουν οι ορμόνες της.

Θα έλεγα σαν γυναίκα, ότι αυτή η καθυστέρηση ανάπτυξης της επιστήμης πάνω στη γυναίκα που είναι στα αναπαραγωγικά της χρόνια, έχει οδηγήσει στο να διαιωνίσει και να κανονικοποιήσουμε συνάμα καταστάσεις οι οποίες δεν πρέπει να αποδεχόμαστε. 

Πάρε ένα χάπι αν πονάς στην περίοδο. Αυτό είναι κάτι το οποίο άκουσα πολλές φορές από τη μητέρα μου, τη γιαγιά μου και τις θείες μου. Ακόμα και από το εργασιακό περιβάλλον όταν δεν μπορούσα να ανταπεξέλθω άλλα έπρεπε να δουλέψω και να αποδώσω. Είναι κάτι το οποίο ακούω ακόμα πολύ από νέα κορίτσια που τους το λέει ο γιατρός τους ή έτσι το έμαθαν από το κοινωνικό τους περίγυρο ή από το σχολείο μεγαλώνοντας. Έχοντας πλέον τη γνώση σαν άτομο που πήρε τη διάγνωση της ενδομητρίωσης στα 29 της χρόνια, συνειδητοποίησα ότι αυτή η έκφραση του πάρε ένα χάπι για να μην πονάς στην περίοδο, έμμεσα σημαίνει ότι δεν ξέρουμε γιατί πονάς. Δεν ξέρουμε τι προκαλεί τη φλεγμονή γιαυτό πάρε ένα (αντιφλεγμονώδες) χάπι. Ένα χάπι δηλαδή κατά της φλεγμονής. Αυτό το οποίο θέλω να γνωρίζετε είναι ότι αυτή η φλεγμονή χτίζεται με τα χρόνια και γιαυτό δεν ξέρουμε τι έχεις τώρα, αλλά ίσως ξέρουμε σε περίπου 7-9 χρόνια. Τότε πολύ πιθανόν να σου πούμε ότι έχεις ενδομητρίωση ή αδενομύωση ή ότι δεν μπορείς να κάνεις παιδιά. 

Νεύρα έχεις γιατί περιμένεις περίοδο.

Πόσες φορές το έχω ακούσει. Πόσες φορές εσύ το έχεις ακούσει; Πόσες φορές ο σύντροφος σου αντιλήφθηκε ότι ίσως περιμένεις περίοδο που λέμε και εκεί σε δικαιολόγησε ότι γιαυτό έχεις νεύρα. Το να έχεις νεύρα πριν την εμμηνορραγία είναι γιατί πολύ πιθανόν βιοχημικά τα επίπεδα της προγεστερόνης μπορεί να είναι χαμηλά. Γιατί να είναι χαμηλά; Γιατί ζεις σε μια κοινωνία που δεν καταλαβαίνει τις ορμονικές διαρρυθμίσεις του οργανισμού σου, το εργασιακό περιβάλλον  δεν αναγνωρίζει τη διαφορετικότητα σου σαν γυναίκα. Αυτό έχεις ως αποτέλεσμα μια επιδημία υστερικών γυναικών με χρόνιο στρες και αυτοάνοσα νοσήματα γιατί το νευρικό τους σύστημα δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα κοινωνικά δρώμενα όπως αυτά τρέχουν και ευνοούν τον ανδρικό κύκλο). * *Κανονικά δεν πρέπει να έχεις νεύρα πριν την περίοδο, αλλά να νιώθεις ηρεμία όταν το νευρικό σου σύστημα είναι σε ένα ασφαλές περιβάλλον* *.

Οι γυναίκες έχουν έναν κύκλο 28-30 ημερών ενώ οι άνδρες έναν 24ώρο κύκλο.

Ο κύκλος της γυναίκας έχει 4 φάσεις:

• Έμμηνος ρύση ή περίοδος

H φάση στην οποία αποβάλλεις την επένδυση της μήτρας. Διαρκεί περίπου 3-8 ημέρες. Τα επίπεδα των ορμονών σου είναι στο χαμηλότερο επίπεδο ενώ αιμορραγείς. Χαμηλά οιστρογόνα, τεστοστερόνη και προγεστερόνη δικαιολογούν τη χαμηλή ενέργεια και κόπωση που μπορεί να νιώθεις.

• Ωοθυλακική Φάση

Διαρκεί 10-22 ημέρες και περιλαμβάνει και την εμμηνορρυσία. Όσο σου τελειώνει η περίοδος (η αιμορραγία), τα επίπεδα των ορμονών σου αρχίζουν να ανεβαίνουν, όπως και τα επίπεδα ενέργειας και διάθεση σου. Τα οιστρογόνα αυξάνονται, η υπόφυση παράγει FSH για να ωριμάσει τα ωάρια που θα απελευθερωθούν στην ωορρηξία

• Ωορρηξία

Διαρκεί 12-24 ώρες. Η καλύτερη φάση του κύκλου σου και ο λόγος που έχεις περίοδο. Η ενέργεια σου είναι στα ύψη. Παρατηρείται αύξηση στην LH, οιστρογόνα και τεστοστερόνη. Η επένδυση της μήτρας πυκνώνει και διεγείρονται τα ωοθυλάκια σου για την απελευθέρωση ενός ωαρίου. Η σεξουαλική διάθεσή και ορμή είναι στα ύψη.

• Ωχρινική φάση

Διαρκεί 11-17 ημέρες και είναι η περίοδος που βιώνεις τα προεμμηνορροϊκά συμπτώματα (PMS). Τα οιστρογόνα προετοιμάζουν την επένδυση της μήτρας και η προγεστερόνη το υποστηρίζει ενώ σε χαλαρώνει. Νιώθεις πιο ήρεμη, κόπωση, υπνηλία και ανάγκη να πέσουν οι ρυθμοί σου.

Άρα, με λίγα λόγια, τα συναισθήματα της, η ψυχική της υγεία, η σωματική της υγεία, η ενέργεια, η κόπωση, το πόσο δραστήρια πνευματικά και σωματικά είναι εξαρτάται από ποια φάση του κύκλου της είναι.Στην Ωοθυλακική φάση και στην Ωορρηξία νιώθεις πιο γεμάτη ενέργεια. Αυτή η περίοδος διαρκεί περίπου 1-2 εβδομάδες. Στην Ωχρινική Φάση νιώθεις πιο εσωστρεφής και ήρεμη (εδώ πολλές γυναίκες βιώνουν PMS κάτι το οποίο αναδεικνύει την ορμονική ανισορροπία).

Με λίγα λόγια είσαι στα καλύτερα σου 2 εβδομάδες μέσα στο μήνα αν βιώνεις έντονα προεμμηνορροϊκά συμπτώματα (PMS). Ο κύκλος αυτός επαναλαμβάνεται κάθε μήνα.

Ο κύκλος του άνδρα;

Ο κύκλος του άνδρα αφορά περισσότερο το πως τα επίπεδα της τεστοστερόνης τον επηρεάζουν μέσα σε 24 ώρες. Ο άνδρας παράγει και αυτός οιστρογόνα και προγεστερόνη, αλλά σε μικρότερες ποσότητες.

• Πρωί: Τα επίπεδα της τεστοστερόνης είναι υψηλότερα. Είναι πιο ενεργητικός, ομιλητικός, επιθετικός, ανταγωνιστικός και παρορμητικός. Η αρρενωπότητα του είναι υψηλή.

• Μεσημέρι προς απόγευμα: Τα επίπεδα της τεστοστερόνης είναι στα μέσα του κύκλου.
• Απόγευμα προς βράδυ: Τα επίπεδα της τεστοστερόνης είναι στα χαμηλότερα επίπεδα. Τείνει να είναι πιο παθητικός, ευχάριστος και χαμηλών τόνων. Σε αυτό το σημείο, η λίμπιντο του φτάνει στο χαμηλότερο σημείο.

Ο κύκλος αυτός επαναλαμβάνεται κάθε μέρα.

Το πως εκφράζεται ο κύκλος στον κάθε άνδρα εξαρτάται από τα επίπεδα της τεστοστερόνης και τι τα επηρεάζει:

Η τεστοστερόνη αυξάνεται :

• Όταν πίνει αλκοόλ ή καφεΐνη
• Όταν κοιτάζει ένα άτομο το οποίο βρίσκει ελκυστικό σεξουαλικά (είτε στην πραγματική είτε στην εικονική ζωή)
• Όταν παίζει βιντεοπαιχνίδια ή παρακολουθεί την ομάδα του π.χ. ποδόσφαιρο, να παίζει
• Όταν παρακολουθεί ταινίες δράσης
• Όταν η ομάδα του κερδίζει σε έναν αγώνα
• Όταν προπονείται με βάρη (70-90% max effort) = αυξάνεται η τεστοστερόνη για 24 ώρες. Παρατηρείται όταν κάποιος προπονείται με βάρη πρώτα και μετά με ασκήσεις αντοχής ή cardio.
• Μέτριες αυξήσεις τεστοστερόνης παρατηρούνται με τη θέαση πορνό.
• Οι σεξουαλικά ενεργοί άνδρες έχουν 70% αύξηση στην τεστοστερόνη
• Η αποχή από το σεξ επίσης αυξάνει τα επίπεδα τεστοστερόνης.

Με λίγα λόγια αν τα επίπεδα της τεστοστερόνης σου είναι σε υγιή επίπεδα, τότε είσαι στα καλύτερα σου κάθε μέρα.

J Funct Morphol Kinesiol. 2020 Dec; 5(4): 81.; https://www.apa.org/monitor/2011/03/hormones ; https://doi.org/10.1210/jc.2008-1902΄https://doi.org/10.1210/jcem-56-6-1278

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να μάθεις το κύκλο σου. Θέλω να καταλάβεις ότι τα συμπτώματα σου και το πως εκφράζεται η περίοδος σου αποτελούν τρόπο για το πως το σώμα εκφράζει ότι κάτι απαιτεί την προσοχή σου. Η αντίληψη ότι επειδή εμμηνορραγείς πρέπει να υποφέρεις είναι αποτέλεσμα άγνοιας και αμέλειας της ιατρικής κοινότητας, έλλειψης εκπαίδευσης και γνώσης για την εμμηνορραγία και τον έμμηνο κύκλο και κοινωνικά αποδεκτών αντιλήψεων που δεν εξυπηρετούν το γυναικείο σώμα.

Ο κύκλος σου είναι κάρτα αναφοράς της αναπαραγωγικής σου υγείας. 

Η περίοδος, γνωστή επίσης ως ήμισυ ή μηνιαία κύκλος, είναι μια φυσιολογική φλεγμονώδης διαδικασία στον γυναικείο οργανισμό. Κατά τη διάρκεια της περιόδου, η επένδυση της μήτρας (ενδομήτριος ιστός) απορρίπτεται και απομακρύνεται από το σώμα μαζί με αίμα και άλλα εκκρίματα. Αυτή η διαδικασία είναι ένα φυσιολογικό μέρος του γυναικείου αναπαραγωγικού κύκλου και σηματοδοτεί το τέλος ενός κύκλου και την αρχή ενός νέου.

Η περίοδος συνήθως διαρκεί για περίπου 3 έως 7 ημέρες, αλλά αυτό μπορεί να διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και από κύκλο σε κύκλο. Ο κύκλος της περιόδου είναι στενά συνδεδεμένος με τον ορμονικό κύκλο της γυναίκας.

Η περίοδος είναι ένας σημαντικός δείκτης της γυναικείας υγείας και μπορεί να επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, της άσκησης, της ψυχολογικής κατάστασης και της γενικής υγείας της γυναίκας.

Καθώς αυτό συμβαίνει, δε θα πρέπει να είναι επώδυνο. Λίγος πόνος είναι φυσιολογικός. Πόνος σημαίνει φλεγμονή. Οι προσταγλανδίνες (λιπίδια) εμπλέκονται σε φυσικές φλεγμονώδεις διεργασίες. Όταν πονάς πολύ στην περίοδο σημαίνει ότι έχεις πάρα πολλές από τις προ φλεγμονώδεις προσταγλαδίνες που οδηγούν σε αρκετή φλεγμονή σημαίνει αρκετός πόνος. Τι συμβάλλει σε αυτές τις προ φλεγμονώδεις προσταγλανδίνες; η κακή διατροφή, τα επεξεργασμένα σάκχαρα & υδ/κες και γενικά το junk φαγητό, μεγάλες ποσότητες γαλακτοκομικών και κόκκινου κρέατος, ο ελλιπής ύπνος, το αλκοόλ, η υψηλή ποσότητα καφεΐνης, η συναισθηματική πίεση, το στρες, η έλλειψη κίνησης. 

Δε θα πρέπει να αγνοείς τα συμπτώματα σου. Θα πρέπει να μελετάς και να ακούς το σώμα σου. Να μάθεις γιατί το σώμα σου αντιδράει όπως αντιδράει και τι μπορείς να κάνεις γι' αυτό. Μέσα από τα άρθρα μου μπορείς να βρεις πολλές πληροφορίες για το πως να έχεις έναν ανώδυνο κύκλο. Περισσότερες πληροφορίες μέσα από συνεδρίες ;)