Αν υπάρχει μία ορμόνη που πρέπει να καταλάβεις καλύτερα στον κύκλο σου, αυτή είναι η προγεστερόνη.

Είναι συχνά παρεξηγημένη ή υποτιμημένη, όμως παίζει κρίσιμο ρόλο στη γονιμότητα, στην ισορροπία των οιστρογόνων, στην ποιότητα ζωής πριν την περίοδο και στη σταθερότητα του κύκλου.

Τι είναι η προγεστερόνη;

Η λέξη "προγεστερόνη" προέρχεται από το "pro-gestation", που σημαίνει «υπέρ της κύησης», κάτι που περιγράφει με ακρίβεια τον ρόλο της στον κύκλο και στη γονιμότητα. Πρόκειται για την ορμόνη που επικρατεί στο δεύτερο μισό του κύκλου και παράγεται μόνο εφόσον έχει προηγηθεί ωορρηξία. Αν δεν υπάρχει ωορρηξία, δεν υπάρχει και παραγωγή προγεστερόνης, καθώς αυτή εξαρτάται από τον σχηματισμό του ωχρού σωματίου, μιας προσωρινής ενδοκρινικής δομής που προκύπτει μετά την απελευθέρωση του ωαρίου από το ωοθυλάκιο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συνθετικά προγεσταγόνα, τα οποία περιλαμβάνονται σε πολλά αντισυλληπτικά σκευάσματα, δεν είναι ταυτόσημα με τη φυσικά παραγόμενη προγεστερόνη του σώματος. Ενώ μιμούνται κάποιες από τις δράσεις της, δε λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους ιστούς, ούτε υποστηρίζουν τις ίδιες βιολογικές διεργασίες.

Όταν τα επίπεδα προγεστερόνης είναι χαμηλά ή απουσιάζουν, μπορούν να προκύψουν μια σειρά από ενοχλητικά ή και σοβαρά συμπτώματα. Ανάμεσά τους είναι το έντονο προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, πόνος κατά την περίοδο, πονοκέφαλοι μέσα στον κύκλο, ευαισθησία στο στήθος, κατακράτηση υγρών ή πρήξιμο, ευερεθιστότητα και άγχος. Η προγεστερόνη σχετίζεται και με την ποιότητα του ύπνου, οπότε η έλλειψή της μπορεί να συνοδεύεται από διαταραχές στον ύπνο ή δυσκολία στη χαλάρωση. Επιπλέον, μπορεί να επηρεαστεί η διάρκεια και η σταθερότητα του κύκλου, ενώ σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις η απουσία επαρκούς προγεστερόνης μπορεί να δυσκολεύει τη σύλληψη ή να σχετίζεται με αποβολές σε πρώιμο στάδιο. Ακόμη και η μορφή της αιμορραγίας μπορεί να μεταβληθεί, με τάση προς πιο βαριές ή ασταθείς περιόδους.

Η προγεστερόνη συχνά περιγράφεται ως «η ορμόνη της εγκυμοσύνης», όμως ο ρόλος της είναι πολύ ευρύτερος και δεν περιορίζεται μόνο στη στήριξη της κύησης. Παίζει καθοριστικό ρόλο σε πολλαπλές λειτουργίες του οργανισμού, ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό του κύκλου, μετά την ωορρηξία.

Ανάμεσα στις βασικές της δράσεις, η προγεστερόνη συμβάλλει στη σταθεροποίηση του ενδομητρίου, κάνοντάς το πιο «δεκτικό» για πιθανή εμφύτευση. Παράλληλα, έχει ηρεμιστική και αγχολυτική επίδραση, καθώς ενισχύει τη δράση του νευροδιαβιβαστή GABA, ο οποίος συμβάλλει στη χαλάρωση του νευρικού συστήματος. Η προγεστερόνη επίσης χαλαρώνει τους λείους μύες, κάτι που μπορεί να μειώσει τις κράμπες στην περίοδο, και δρα ως αντίβαρο στα οιστρογόνα, προλαμβάνοντας την υπερέκφρασή τους. Συμμετέχει ακόμη στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος και επηρεάζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης, ενώ παίζει ρόλο και στη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία.

Τα ιδανικά επίπεδα προγεστερόνης, προκειμένου να θεωρείται υγιής η ωχρινική φάση, είναι τουλάχιστον 15 ng/mL, περίπου 5 έως 7 ημέρες μετά την ωορρηξία. Αυτή η μέτρηση επιβεβαιώνει όχι μόνο την ύπαρξη ωορρηξίας, αλλά και την επάρκεια της ορμόνης για να στηρίξει τον κύκλο. Επίπεδα κάτω από αυτό το όριο μπορεί να δείχνουν ότι υπάρχει μεν παραγωγή, αλλά όχι σε ποσότητα ικανή να υποστηρίξει σωστά το ενδομήτριο ή μια πιθανή εγκυμοσύνη. Αν η προγεστερόνη είναι ιδιαίτερα χαμηλή, συχνά συνδέεται με συμπτώματα όπως κράμπες, ευερεθιστότητα, αϋπνία ή ακανόνιστους κύκλους, και είναι ένδειξη ότι δεν υπάρχει πλήρης ωορρηξία.

Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σημαντικό να αναζητηθούν πιθανοί παράγοντες που εμποδίζουν την ωορρηξία, όπως το χρόνιο στρες, η κακή διατροφή, οι διαταραχές του θυρεοειδούς, η ηλικία ή άλλες συνθήκες ζωής. Ο θυρεοειδής συγκεκριμένα παίζει κρίσιμο ρόλο, καθώς η υπολειτουργία του μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγή προγεστερόνης και να προκαλέσει έντονη, βαριά έμμηνο ρύση. Για τον λόγο αυτό, η εκτίμηση των επιπέδων προγεστερόνης γίνεται πάντα στο πλαίσιο μιας συνολικής αξιολόγησης του ορμονικού συστήματος.

Να θυμάσαι:

✅ Η ωορρηξία είναι απαραίτητη για την προγεστερόνη
✅ Η προγεστερόνη είναι απαραίτητη για την υγεία, τη διάθεση και τη γονιμότητα
✅ Η έλλειψή της δεν είναι “φυσιολογική”, και σίγουρα δε χρειάζεται να υπομένεις τα συμπτώματα

Κλείσε σήμερα μια συνεδρία μαζί μου για να:

• Δούμε τα συμπτώματά σου συνολικά
• Εκτιμήσουμε αν η προγεστερόνη (ή άλλη ορμόνη) είναι εμπόδιο για τη γονιμότητα ή τον κύκλο σου
• Οργανώσουμε εξατομικευμένο πλάνο υποστήριξης.